Je hoeft de krant maar open te slaan of je oog valt op een (vermoeden van) fraude, oplichting, corruptie of niet integer gedrag. Of het nu fraude in de zorg is of gesjoemel met NOW, het onderwerp is aan de orde van de dag. Daarmee is het een belangrijk thema vanuit de maatschappelijke rol die accountants hebben. Met ingang van controles over boekjaar 2022 wordt bij alle wettelijke controleopdrachten in de controleverklaring door accountants gerapporteerd over hun werkzaamheden op het gebied van fraude en continuïteit.
Rapporteren over de frauderisico’s
De portefeuille van Qconcepts bestaat uit een divers palet aan klanten van MKB ondernemingen tot woningbouwcorporaties, van gemeentes tot Healthcare. Bij de een staat het onderwerp minder expliciet op de agenda dan bij de ander. Daarom wijzen wij de bestuurders en toezichthouders van onze klanten op hun verantwoordelijkheid op het gebied van het onderkennen en beheersen van frauderisico’s.
In onze rol als poortwachter geven wij richting onze controleklanten het onderwerp de aandacht die benodigd is om fraude(risico’s) te kunnen identificeren en opvolgen. Wij richten onze risicoanalyse en controle aanpak zodanig in dat wij een redelijke mate van zekerheid kunnen bieden dat de door ons gecontroleerde jaarrekening geen materiële afwijkingen als gevolg van fraude of fouten bevat. En als zich een (vermoeden) van fraude voordoet, kijken we niet weg, maar handelen volgens het fraudeprotocol.
Een belangrijk startpunt voor het gesprek hierover met onze klanten is de interne frauderisicoanalyse. Bij fraude is sprake van bewust handelen van personeel of management, waarbij sprake is van verhulling en verkrijgen van wederrechtelijk voordeel. Daarom is een goede frauderisicoanalyse ook in het eigen belang van het bestuur en de toezichthouders. Identificeren waar er binnen de organisatie druk ontstaat, mogelijkheden tot fraude aanwezig zijn en waar aanleiding is fraude te rationaliseren is de basis ter voorkoming van daadwerkelijke fraude of corruptie. Natuurlijk dienen adequate waarborgen te worden getroffen om de frauderisico’s te beheersen. En als er onverhoopt vermoedens van fraude zijn bij de klant, dient de klant een plan te hebben om dit te onderzoeken en maatregelen te treffen voor herstel en verhaal van de schade om herhaling te voorkomen.
Helaas is deze frauderisicoanalyse nog niet altijd bij onze klanten aanwezig, of is niet zodanig gedocumenteerd als, met de komst van het verplicht rapporteren over dit onderwerp, van belang wordt geacht. Ook in het bestuursverslag dient aandacht besteed te worden aan belangrijke risico’s die de rentabiliteit en continuïteit van de organisatie kunnen bedreigen. Fraude, corruptie en (bewuste) niet-naleving van wet- en regelgeving zijn daar uiteraard onderdeel van. Daarom besteedt Qconcepts ter voorbereiding op de controles over het boekjaar 2022 extra aandacht aan het onderwerp.
Een goede voorbereiding: de frauderisicoanalyse
De beheersing van frauderisico’s is primair de verantwoordelijkheid van het bestuur en toezichthoudend orgaan. Wij bespreken daarom dit thema tijdens gesprekken bij de klant, rapporteren onze werkzaamheden en bevindingen in diverse rapportages zoals de management letter of het accountantsverslag en op andere momenten indien er bijzonderheden zijn. Ook gaan wij met onze klanten in gesprek over de publicaties van de NBA, zoals de brochure Frauderisicobeheersing: aanbevelingen voor bestuurders en toezichthouders, en Opstellen frauderesponseplan: aanbevelingen voor bestuurders en toezichthouders. En wij doen meer.
Kwaliteit in onze dienstverlening staat bij Qconcepts centraal en innovatie maakt hier een belangrijk onderdeel van uit. Met het oog hierop en gezien het belang van het onderwerp ontwikkelden wij de Fraude Assessment Self-Analysis Tool (‘FAST’). Deze tool is ontwikkeld om de klanten die nog niet beschikken over een eigen frauderisicoanalyse te ondersteunen in het vastleggen van hun risicoanalyse.
Kennis op het gebied van fraude
Binnen Qconcepts geven wij op diverse manieren aandacht aan het onderwerp fraude. Enkele voorbeelden:
- onze controleteams volgden een fraude workshop van een gespecialiseerd extern bureau met een brede invalshoek: naast verslaggevingsfraude werden ook risico’s als gevolg van corruptie, witwassen en cybercriminaliteit behandeld aan de hand van concrete praktijkcasussen;
- om van elkaar te leren delen we ervaringen van collega’s die een fraude casus bij een klant aan de hand hebben gehad. Zij gaan dan in op hoe ze een fraude casus op het spoor kwamen, het vaktechnische consultatieproces startten, en hoe zij met het NBA fraudeprotocol in de hand de te nemen stappen konden opvolgen om de controle te kunnen afronden;
- tijdens een vaktechnisch overleg met de controleteams geven wij uitleg over de toepassing van FAST en in de jaarlijkse tweedaagse Summerschool staat het onderwerp fraude op de agenda;
- wij ondersteunen controleteams met het beschikbaar stellen van templates om het onderwerp fraude in de management letter, accountantsverslag of eindbespreking bespreekbaar te maken;
- in overleg met de managers en eindverantwoordelijke accountants bespreken we de effecten van de verplichting over het rapporteren over fraude en continuïteit op de controleaanpak en hoe we vanuit compliance en vaktechniek de teams gaan ondersteunen.
Daarnaast kunnen teams, tijdens de uitvoering van controlewerkzaamheden ten aanzien van fraude risico’s, consulteren bij onze forensische specialist, Martijn Hengeveld, of collega Rien Bouman die zich binnen Qconcepts hebben toegelegd op het onderwerp fraude. Het rapporteren over fraude in de controleverklaring gaat ook gepaard met een implementatieplan om onze teams hierop voor te bereiden en vanuit ons stelsel van kwaliteitsbeheersing de benodigde stappen te zetten.
Heeft u vragen?
Kortom, fraude is een onderwerp dat onze volle aandacht heeft om onze klanten zo goed mogelijk bij te staan in het onderkennen en beheersen van frauderisico’s. En daarnaast om onze teams te ondersteunen in de uit te voeren werkzaamheden om de poortwachtersrol zo optimaal mogelijk te vervullen en hen voor te bereiden op de aanstaande rapporteringsplicht. Wilt u meer weten over onze controleaanpak, het onderwerp fraude of onze dienstverlening in het algemeen, dan kunt u contact met ons opnemen.
